2006 Yılında Demiryollarımızın Kuruluşu'nun 150.Yıl Dönümü başta TCDD ve Ulaştırma Bakanlığı olmak üzere yurrtta büyük coşkularla kutlandı ve her yıl da devamı olarak kutlanmaya devam ediliyor.
Ancak,bu etkinliğin kutlanış şekline ve haber kaynaklarına yansıtılış biçimine bakıldığında ortada büyük yanlışlıklar varolduğu görülüyor,şöyleki :
1-Bu etkinlik TCDD'nin Kuruluş Yıl Dönümü olarak sunulamaz çünkü TCDD adı üstünde Türkiye Cumhuriyeti Devlet Demiryolları ifadesinin kısaltılmış biçimidir ve Türkiye Cumhuriyeti 1923'te kurulduğundan ve bu kurum da bu tarihten sonra varolduğundan 1856 yılının TCDD'nin kuruluşu kabul edilmesi büyük bir yanlışlıktır!TCDD ilk olarak 31 Mayıs 1927 tarihinde devlet Demiryolları ve Limanları İdare-i Umumiyesi adıyla kurulmuş,29 Temmuz 1953 tarihli 6186 Sayılı Kanun'la "Türkiye Cumhuriyeti Devlet Demiryolları İşletmesi (TCDD)" adını almıştır.
2-Eğer demiryollarımızın kökeni Osmanlı İmparatorluğuna dayandırılırsa ; Osmanlı'da ilk demiryolu sanıldığı gibi 1856 yılında YAPIMINA BAŞLANILAN İzmir-Aydın hattı değil,1854 yılında yapılan İskenderiye-Kahire hattıdır.Dolayısıyla eğer Osmanlı Demiryolları temel alınacak olursa da 1856 yılı değil 1854 yılı esas alınmalıdır.
3-Eğer kastedilen şey ; Osmanlı'dan kalan ve Anadolu toprakları içerisinde kalan demiryolları ise : İlk demiryolu hattı 1856 yılında yapımına başlanan ve 1860 yılında ilk etabı bitirilerek işletmeye açılan İzmir-Aydın hattıdır.Fakat burada da ilk kazmanın vurulduğu 1856 yılı mı esas alınmalıdır yoksa işletmeciliğe ilk geçiş yılı olan 1860 senesi mi bu da ayrı bir tartışma konusudur!
4-Osmanlı Devletinin yıkılışı ve Türkiye Cumhuriyeti'nin kuruluşu arasındaki evrede demiryolu işletmeciliği hiçbir zaman Türklerin elinde olmamıştır,mülkiyet ve işletmeciliği itibariyle tümüyle yabancıların elinde olmuştur(Almanlar,İngilizler,Fransızlar).Tek istisna: Yapım ve işletmesi tamamen Osmanlı kaynaklarıyla sağlanan Hicaz Demiryolu'dur ve bu da çok kısa sürebilmiştir..Eğer Türk Demiryolculuğu'ndan bahsedilecek olunursa yapımına 1900 yılında başlanılan Hicaz Demiryolu bir referans olarak kabul edilebilinir ancak buna da TCDD denilemez,Türk Demiryolculuğu ya da Osmanlı Demiryolculuğu denilebilinir.
5-Son yıllarda Ulaştırma Bakanlığı ve TCDD yönetimi 150.Yıl Kutlamalarını yaparken bunu haber kaynaklarına düzgün aktarılmayışı yüzünden bu sanki TCDD’nin kuruluş yıl dönümüymüş gibi aktarılmakta ve halkımız tarafından da öyle algılanmaktadır ki ; bu durum Türk ve Demiryolu tarihinin insanlarımıza ve gelecek kuşaklara yanlış aktarılması anlamı taşımaktadır..Biz bunda bir ardniyet aramıyoruz ve belki de kafa karışıklığı oluşmasın diye yapılan bir uygulamadır ancak her ne olursa olsun doğruların doğru şekilde aktarılması gerekir.Fakat daha önceki TCDD yönetimleri TCDD kuruluş yıldönümü başlangıç tarihini 24 Mayıs 1924 olarak kabul etmişler ve kurum içi uygulamaları da buna göre düzenlemişlerdir,örnek vermek gerekirse : 1968 yılı genel müdürü Vedat Önsal TCDD'nin 44.YILI Kitabındaki hitabıyla bu görüşünü yazılı olarak dile getirmiştir.
SONUÇ :
-Osmanlı’da ve Türk Tarihinde ilk demiryolu yapımı 1854 yılında gerçekleşmiştir.
-Anadolu topraklarında ilk demiryolu yapımı 1856’da gerçekleşmiş ilk işletmecilik 1960 tarihinde başlamıştır.
-Osmanlı-Türk Demiryolculuğu’nun ilk temeli 1900 yılında yapımına başlanılan Hicaz Demiryolu’dur.
-Türk Demiryolculuğu(İşletmeciliğin tümüyle Türkler tarafından gerçekleşitirlmesi) Türkiye Cumhuriyeti döneminde yerli demiryollarının millileştirilme tarihi olan 24 Mayıs 1924’te başlamıştır.Bu tarih TCDD’nin de kuruluş tarihi kabul edilmelidir.
-Devlet Demiryollarına TCDD ismi ve statüsü kanuni olarak 1953 yılında getirilmiştir.
-Millileştirme öncesi tümüyle yabancılar tarafından işletilen demiryollarımız belki Türk Demiryolları tarihi açısından önem arzetmektedir ancak Türk Demiryolculuğu kavramı çok daha başkadır ve bu kavram demiryollarımızın millileştirilip işletmeciliğin Türk vatandaşları tarafından yapımaya başlanmasıyla anlam kazanmaktadır.
Konuyu Paylaş
